Zakazy powoływania pewnych osób do organów spółki z o.o.

Zakazy powoływania pewnych osób do organów z o.o. zawarte są zarówno w kodeksie spółek handlowych jak i w ustawach szczególnych. Mogą one być również zastrzeżone w umowie spółki z o.o.

Celem takich zakazów jest zapewnienie zgodnego z prawem funkcjonowania spółek handlowych.

Można wyróżnić zakazy dotyczące konkurencji, które mają być zabezpieczeniem interesów konkretnego podmiotu.

W kodeksie spółek handlowych w art. 211 § 1 k.s.h. zawarty jest przepis zakazujący członkowi zarządu bez zezwolenia spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej, bądź uczestniczyć w innej, konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu (np. konkurencyjnej spółdzielni). Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki, albo prawo do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Zgodnie z przepisem art.14 § 1 k.s.h. członek zarządu, producent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, co ma na celu wyeliminowanie podwójnej roli tych samych osób, które mogłyby kontrolować same siebie.

Przepis § 1 stosuje się również do innych osób które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu lub likwidatorowi.

Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do członków zarządu rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatorowi spółki lub spółdzielni zależnej (art. 214 §2 i 3 k.s.h.)

Kodeks spółek handlowych wprowadził zupełnie nową regulację dotyczącą zakazu sprawowania przez pewne osoby funkcji członka zarządu ale również rady nadzorczej spółki kapitałowej (w tym spółki z o.o.).

Zgodnie z art. 18 § 2 – 4 k.s.h. nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem osoby która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII – XXXII kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 ustawy. Zakaz ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, jednakże nie może zakończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary.

W terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku skazany może złożyć wniosek do sądu, który wydał wyrok, o zwolnienie go z zarządu, pełnienia funkcji w spółce handlowej lub o skrócenie czasu obowiązywania zakazu. Nie dotyczy to przestępstw popełnionych z winy umyślnej. Sąd rozstrzyga o wniosku, wydając postanowienie.

Ponadto zwraca uwagę regulacja zawarta w art. 18 § 1 k.s.h./ która wymaga od członka zarządu pełnej zdolności do czynności prawnych.

Poza kodeksem istnieje zakaz uniemożliwiający podmiotom pełniącym funkcje kierownicze w podmiotach gospodarczych zajmować się interesami konkurencyjnymi i uczestniczyć w spółkach konkurencyjnych jako wspólnik lub członek władz. Zakaz ten odnosi się do władz spółki, więc do udziału w zarządzie i organach nadzoru spółki z o.o. Przepisy te mają charakter bezwzględnie obowiązujący.

Z przepisów pozakodeksowych wynika również zakaz udziału w zarządzie i organach nadzoru spółki z o.o. osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 21.08.1997r. Nr 106, poz. 679), czyli np. pracowników na wyższych stanowiskach w urzędach naczelnych, centralnych, organach rządowej administracji ogólnej i specjalistycznej, organach samorządowych, bankach państwowych, dyrektorów, ich zastępców i głównych księgowych przedsiębiorstw państwowych, prezesów, wiceprezesów i członków zarządów jednoosobowych Spółek Skarbu Państwa oraz spółek, w których udział Skarbu Państwa przekracza 50% kapitału zakładowego lub akcyjnego, agencji państwowych i innych osób pełniących funkcje publiczne, jeżeli ustawa szczególna tak stanowi. Osoby te nie mogą być członkami organów nadzoru spółki z o.o., o czym była mowa, ani tez nie mogą być zatrudnione ani wykonywać innych zajęć w tych spółkach na wet na podstawie umowy zlecenia.

Wybór i powołanie tych osób do władz spółki z naruszeniem powyższego zakazu nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców, gdyż jest z mocy prawa nieważne. Za naruszenie tego zakazu grozi odwołanie danej osoby ze stanowiska lub rozwiązanie stosunku pracy. Istnieje jednak wyjątek zawarty w ustawie, jeżeli osoby o których była mowa, zostały wyznaczone do spółki prawa handlowego z udziałem Skarbu Państwa, innych państwowych osób prawnych, gminy, związków między gminnych lub innych komunalnych osób prawnych jako reprezentanci tych podmiotów w ich władzach z tym ograniczeniem, że osoby te nie mogą być wyznaczone do więcej niż dwóch takich spółek[1]. Istnieją też ograniczenia co do wysokości wynagrodzenia pobieranego przez te osoby z tytułu pełnionych funkcji.

---

 

[1] I. Weiss [w:] W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Bydgoszcz 1998, s. 282