Drzewko Decyzyjne (decision tree)

Do projektowania strategii i rozwiązywania problemów decyzyjnych doskonale nadaje się metoda drzewka decyzyjnego. Istotą tej metody jest wykres przedstawiający zdarzenia jakie mogą nastąpić w przeszłości oraz ukazujący skutki tych decyzji lub szanse wystąpienia poszczególnych sekwencji. Może być bardzo przydatny do oszacowania prawdopodobieństwa wydarzeń lub do przedstawienia ważnych decyzji, jakie trzeba podjąć. Przyjęcie ważnych kryteriów (w odpowiedniej hierarchii) wyboru w punktach węzłowych dla podejmowanej decyzji (inwestycji) obrazuje – exsplicite – efekt podjętego działania, dzięki unaocznieniu wszystkich możliwości oraz obliczenie rentowności inwestycji w każdym z możliwych przypadków. Dla rozpatrywanej inwestycji Elektrowni Bełchatów II, gdzie rząd wydatków inwestycyjnych kształtuje się na poziomie jednego miliarda USD i występowania wielu rodzajów niepewności związanych z tą decyzją opracowanie takiego drzewka decyzyjnego znajduje szczególne uzasadnienie. Obecnie największe niespodzianki w sektorze elektroenergetyki występują w otoczeniu zewnętrznym elektrowni i związane są ze zmianami zasad dystrybucji energii elektrycznej i organizacji elektroenergetyki w Europie, z uwagi na jej urynkowienie, prywatyzację elektrowni i wprowadzenie nowego Prawa Energetycznego. Zatem zagadnieniami o kluczowym znaczeniu dla opłacalności tej inwestycji są zagrożenia i okazje w makrootoczeniu:

• spadek cen energii elektryczną;
• niewielki wzrost popytu na energię elektryczną;
• wzrost konkurencji na rynku energii w związku z wejściem do EU;
• wzrost kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych (paliwa) dla nowej elektrowni (inflacja i zmiany kursów walut);
• podaż pieniądza (stopa procentowa kredytów i pożyczek np. obligacji, stopa dyskontowa).

Nakładając na drzewko decyzyjne wartości prawdopodobieństwa każdej kombinacji wydarzeń (scenariusza rozwoju otoczenia) pozwala na obliczenie wartości  oczekiwanej tj. średniej ważonej     rentowności kapitału zaangażowanego w przypadkach przeprowadzenia i zaniechania inwestycji.

Przedstawione poniżej drzewko decyzyjne dla przypadku Elektrowni Bełchatów II opracowano tylko dla wariantu wystąpienia inwestycji. Prawe ramię drzewka odpowiada sytuacji alternatywnego wydatkowania kapitału przez inwestora (Elektrownię Bełchatów) i jest zupełnie innym (i obszernym) zagadnieniem, która bezpośrednio wiąże się z decyzjami strategicznymi menedżerów tej elektrowni.

Dla potrzeb porównawczych przyjmuje się jedynie wysokość stopy dyskontowej zakładając, że stanowi ona koszt kapitału Elektrowni Bełchatów (WACC), będący, w przypadku analizy projektu inwestycyjnego podstawą zaakceptowania lub odrzucenia projektu. Bazując na opracowaniu Elektrowni

Bełchatów związanych z modernizacją jej urządzeń stopa ta wynosi 8% [17 s. 377].

xx	xx	xx	xx	sprzedaż
xx	xx	xx	xx	zysk ze sprzedaży
xx	xx	xx	xx	zysk operacyjny
xx	xx	xx	xx	kapitał zaangażowany stopa rentowności
xx	xx	xx	xx	kapitału zaangażowanego
0,5	0,3	0,1	0,1	prawdopodobieństwo (suma = 1)

Wartość oczekiwana rentowności zaangażowanego kapitału 0,5*(.)+0,3*(.)+0,1*(.)+0,1*(.) =

Rys. 81. Drzewko decyzyjne.

Źródło: Koch R. “Strategia – Jak opracować i wprowadzić w życie najskuteczniejszą strategię. Przewodnik.”, wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1998 wyd. I, s. 182

Najważniejsze założenie o możliwości sprzedaży energii na rynku związane jest z ceną oferowaną przez elektrownię i rozwoju konkurencji. Założono (optymistycznie), że sprzedaż energii elektrowni będzie odbywać się bez zakłóceń po przyjętych cenach. Wyrazem tego jest wysoki poziom prawdopodobieństwa (50%) dla przypadku wzrostu konkurencji i popytu na energię z elektrowni. Również możliwe, ale mniej prawdopodobne (30%) uznano wystąpienie spadku zapotrzebowania na energię z elektrowni. Pozostałe przypadki uznano raczej za niemożliwe do zaistnienia (prawdopodobieństwo 10%), gdyż związane byłoby to z zamknięciem polskiej gospodarki na Europę, co jak wiadomo nie jest celem nadrzędnym naszego państwa, choć pewne regulacje rządowe dla sektora energetycznego będą występować z uwagi na strategiczny charakter tej branży.

Drzewka decyzyjne są pomocnym narzędziem podejmowania decyzji w warunkach niepewności, kiedy wyniki zależą w pewnej mierze od wcześniejszych wydarzeń, których wystąpienie nie jest pewne.